STATUS SĘDZIEGO SZACHOWEGO W POLSKIM ZWIĄZKU SZACHOWYM
Uchwalony na Ogólnopolskiej Konferencji Sędziów Szachowych w Licheniu.
25 listopada 2006 roku.
Ostateczny tekst Statusu opracował IA Witalis Sapis

§ 1. Wymagania stawiane osobom ubiegającym się o tytuł sędziego

1.1. Sędziego szachowego winna cechować nieskazitelna postawa etyczna, moralna i sportowa. Sędzia szachowy winien postępować rozważnie, z taktem, zachowując obiektywizm i opanowanie.

1.2. Sędzią szachowym może być osoba, która:

* a) ma polskie obywatelstwo,
* b) ma ukończone 18 lat, z wyjątkiem młodzieżowej klasy sędziowskiej, którą można uzyskać mając ukończone 16 lat,
* c) ma pełne prawa zawodnika i działacza sportowego,
* d) ma przynajmniej II kategorię szachową,
* e) zda egzamin sędziowski przed właściwą komisją,
* f) zobowiązuje się wypełniać zadania sędziowskie.

§ 2. Klasy sędziowskie

2.1. Klasy okręgowe

* a) Sędzia klasy młodzieżowej (M),
* b) Sędzia klasy III (III),
* c) Sędzia klasy II (II).

2.2. Klasy centralne:

* a) Sędzia klasy I (I),
* b) Sędzia klasy państwowej (P).

2.3. Klasy międzynarodowe:

* a) Arbiter klasy FIDE (FA),
* b) Arbiter klasy międzynarodowej FIDE (IA).

§ 3. Tryb nadawania klas sędziowskich
3.1. Wymagania ogólne

3.1.1. Uzyskanie klasy sędziowskiej wymaga zdania egzaminu lub ukończenia odpowiedniego kursu sędziowskiego, połączonego z egzaminem.

3.1.2. Przystąpienie do egzaminu na sędziego szachowego wymaga spełnienia następujących warunków:

* a) posiadanie ważnej licencji sędziowskiej (nie dotyczy klasy młodzieżowej i trzeciej)
* b) wniesienie opłaty zgodnie z Komunikatem organizacyjno-finansowym PZSzach.

3.1.3. Klasy sędziowskie są nadawane stopniowo (sędzia klasy III nie może uzyskać klasy I).
3.2. Klasy okręgowe

3.2.1. Klasy okręgowe nadają Kolegia Sędziowskie Wojewódzkich Związków Szachowych w oparciu o wewnętrzny regulamin.

3.2.2. Osoba, która ma 16-18 lat, nie ma na koncie kar dyscyplinarnych (także w szkole), oraz zda egzamin przed właściwą komisją (wymogi jak na III klasę) mo-że uzyskać tylko klasę młodzieżową, odpowiadającą klasie trzeciej.

3.2.3. Kandydat na sędziego klasy drugiej musi sędziować minimum cztery turnieje jako sędzia rundowy, w tym przynajmniej dwa rozgrywane tempem, umożliwiającym wypełnienie norm na kategorie szachowe.
3.3. Klasy centralne

3.3.1. Klasy centralne nadaje Kolegium Sędziów PZSzach.

3.3.2. Kandydat na sędziego klasy pierwszej musi sędziować minimum cztery turnieje szachowe, w tym przynajmniej dwa turnieje rozgrywane tempem umożliwiającym wypełnienie norm na kategorie szachowe. Jeden z turniejów z normami musi prowadzić jako sędzia główny.

3.3.3. Kandydat na sędziego klasy państwowej musi sędziować minimum sześć turniejów szachowych, w tym przynajmniej trzy turnieje rozgrywane tempem umożliwiającym wypełnieni norm na centralne kategorie szachowe. Trzy z wymienionych turniejów musi prowadzić jako sędzia główny, przy czym przynajmniej w jednym z nich musi być możliwość wypełnienia norm na centralne kategorie szachowe.

3.3.4. Kandydaci na centralne klasy sędziowskie muszą zaliczyć egzamin przed Komisją powołaną przez Kolegium Sędziów PZSzach.
3.4. Klasy międzynarodowe

3.4.1. Klasa FIDE i klasa międzynarodowa FIDE są nadawane przez Międzynarodową Federację Szachową, w oparciu o regulaminy nadawania tytułów zestawione w "Handbook" FIDE.

3.4.2. Procedura nadawania tytułów międzynarodowych:

* a) Wniosek o tytuł może złożyć sędzia klasy państwowej i FA posiadający ważną licencję sędziowską. Wniosek powinien zawierać wymagane przez FIDE załączniki, zestawione w przepisach Kolegium Sędziów FIDE.
* b) przewodniczący lub członek Kolegium Sędziów PZSzach sprawdza, czy wniosek spełnia wymagania FIDE , czy sędzia nie jest zawieszony, względnie ukarany lub nie toczy się przeciw niemu postępowanie dyscyplinarne
* c) jeżeli warunki są spełnione, to wniosek na tytuł FA lub IA jest wysyłany do FIDE, wraz z wyma-ganą dokumentacją, za pośrednictwem Polskie-go Związku Szachowego. W przypadku zastrzeżeń przewodniczący Kolegium Sędziów zawie-sza lub odrzuca wniosek informując o tym wnioskodawcę w formie pisemnej,

§ 4. Uprawnienia sędziego

4.1. Sędzia klasy młodzieżowej może być sędzią asystentem na wszystkich zawodach, lub sędzią głównym na turniejach z możliwością zdobycia do IV kategorii włącznie, za zgodą właściwego Kolegium Sędziów Wojewódzkiego Związku Szachowego.

4.2. Sędzia klasy młodzieżowej za zgodą Kolegium i na odpowiedzialność organizatora może być sędzią głównym w małych turniejach szachów szybkich i błyskawicznych oraz na odpowiedzialność organizatora może być sędzią pojedynczych meczów ligowych - ligi wojewódzkie i niższe.

4.3. Sędzia klasy młodzieżowej powinien mieć swojego opiekuna merytorycznego, którym może być doświadczony sędzia klasy, co najmniej I lub właściwe kolegium sędziów. Opieka merytoryczna polega na wspólnym analizowaniu zaistniałych przepadków i podjętych decyzjach, doradzaniu, odpowiadaniu na pytania odnośnie przepisów i pracy sędziego, ocenie pracy i sprawozdań.

4.4. Sędzia trzeciej klasy może być sędzią asystentem na wszystkich zawodach, lub głównym, za zgodą właściwego Kolegium Sędziów Wojewódzkiego Związku Szachowego, na małych lokalnych imprezach z wyłączeniem imprez klasyfikowanych centralnie.

4.5. Sędzia klasy drugiej może pełnić obowiązki sędziego głównego w zawodach szczebla wojewódzkiego, a za zgodą właściwego Kolegium Sędziów Wojewódzkiego Związku Szachowego zawody klasyfikowane centralnie.

4.6. Sędzia klasy pierwszej może pełnić obowiązki sędziego głównego w imprezach centralnych, klasyfikowanych wyłącznie przez PZSzach. W wyjątkowych sytuacjach (np. choroba sędziego głównego, przypadki losowe) może prowadzić za-wody klasyfikowane w rankingu FIDE po otrzymaniu nominacji Kolegium Sędziów Polskiego Związku Szachowego.
4.7. Sędziowie klasy państwowej i klas międzynarodowych mogą pełnić wszelkie funkcje sędziowskie w turniejach krajowych i międzynarodowych.

Uwaga: Niektóre zawody międzynarodowe wymagają obecności sędziego klasy FIDE lub sędziego klasy międzynarodowej FIDE.

4.8. Sędzia szachowy ma prawo do:

* a) używania tytułu sędziego szachowego,
* b) noszenia odznak i emblematów sędziowskich,
* c) otrzymywania honorarium i innych świadczeń wynikających z odrębnych przepisów, wydawanych przez Polski Związek Szachowy, ECU i FIDE oraz organizatorów zawodów.

§ 5. Obowiązki sędziego szachowego

5.1. Przed zawodami sędzia jest zobowiązany do:

* a) zapoznania się z regulaminem zawodów lub jego opracowania w porozumieniu z organizatorem,
* b) sprawdzenia miejsca gry, jakości sprzętu szachowego oraz zapewnienia niezbędnych druków do prowadzenia zawodów,
* c) ustalenia zakresu działania podległych sędziów i personelu pomocniczego,
* d) przeprowadzenia odprawy technicznej.

5.2. W trakcie zawodów sędzia jest zobowiązany do:

* a) bezstronnego wykonywania powierzonych mu obowiązków,
* b) wydawania orzeczeń zgodnych z obowiązującymi przepisami Polskiego Związku Szachowego, ECU i FIDE oraz regulaminem zawodów i zasadą zdrowego rozsądku,
* c) wydawania decyzji spokojnie i w sposób jednoznaczny,
* d) sprawnego przeprowadzania zawodów,
* e) dbania o właściwe warunki gry na sali turniejowej.

5.3. Sędzia asystent jest zobowiązany do:

* a) stałej obecności na sali turniejowej podczas trwania zawodów,
* b) wydawania orzeczeń jako pierwsza instancja,
* c) nadzorowania przebiegu gry zgodnie z przepisami kodeksu szachowego oraz regulaminem zawodów.

5.4. Sędzia główny:

* a) pełni funkcję instancji odwoławczej od decyzji sędziego asystenta, a jego decyzje są ostateczne w czasie trwania zawodów,
* b) ma wyłączność w sprawach interpretacji regulaminu zawodów z chwilą zakończenia odprawy technicznej,
* c) odpowiada za prawidłowe prowadzenie zawodów i informacje o rezultatach sportowych,
* d) sporządza sprawozdanie z zawodów, które w określonym, wymaganym czasie powinien wysłać do odpowiednich agend PZSzach i WZSzach, zgodnie z rangą imprezy.

§ 6. Inne przepisy

6.1. Tytuł sędziego szachowego jest nadawany dożywotnio.

6.2. Kara, nałożona na sędziego, jako zawodnika, działacza, czy obywatela, powoduje zawieszenie uprawnień sędziowskich, przynajmniej na czas jej odbywania. O ewentualnym dłuższym okresie zawieszenia uprawnień decyduje instancja, która nadała uprawnienia sędziemu.

6.3. Warunkiem niezbędnym do sędziowania jakichkolwiek zawodów szachowych jest posiadanie licencji sędziowskiej oraz uiszczenie opłaty sędziowskiej za dany rok.

6.4. Sędziowie są zobowiązani do stałego podnoszenia swoich kwalifikacji i uzupełniania wiedzy w zakresie nowych przepisów wydawanych przez FIDE i Polski Związek Szachowy oraz nowych programów komputerowych kojarzenia par itp.

6.5. Sędziowie klas centralnych i międzynarodowych są zobowiązani do uczestniczenia w Ogólnopolskich Konferencjach Sędziów przynajmniej raz na 3 lata.

6.6. Szczegółowe przepisy, dotyczące działalności sędziowskiej, wydaje Kolegium Sędziów PZSzach oraz Wojewódzkie Kolegia Sędziowskie, w zakresie posiadanych uprawnień.